გარანტირებული და უწყვეტი ელექტროკვება
მაღალი კრიტიკულობის ობიექტებს უნდა გააჩნდეს მუდმივი და ხარისხიანი ელეტროკვება მიუხედავად გარე ელექტროქსელის მდგომარეობისა.
ობიექტის ტიპისა და დანიშნულების შესაბამისად მოთხოვნები იცვლება ფართო დიაპაზონში. ბანკის პატარა ფილიალისთვის საკმარისია იმუშაოს სამუშაო დღის ბოლომდე და არ იყოს შესაძლებელი ჩაიდნის ადუღება. მაღაზიას ან სურსათის საწყობს ჭირდება მუდმივი ელექტრომომარაგება, მაგალითად, მაცივრებისთვის, მაგრამ დასაშვებია დენის ხანმოკლე გათიშვა. დატა-ცენტრს, საავადმყოფოს, კავშირგაბმულობის ობიექტებს ან ტრანსპორტის მოძრაობის მართვის სისტემებს ჭირდება ძირითადი აღჭურვილობის სრულიად უწყვეტი მუდმივი ელექტრომომარაგება, ხოლო ამ აღჭურვილობის გაგრილება შეიძლება შეწყდეს მცირე დროით.ფუნქციურად გამოყოფენ გარანტირებული კვებისა (short-break power, ელექტროგენერაციის ავტონომიური მოწყობილობები) და უწყვეტი კვების (no-break power, UPS) ქვესისტემებს, რომლებიც მუშაობენ ერთად. ამავე დროს არსებობენ მოწყობილობები, რომლების აერთიანებენ ორივე ამ ქვესისტემას, როგორიცაა დიზელ-როტორული UPS-ი.
დიზელ-გენერატორული დანადგარები
გარანტირებულ ელექტროკვებას ახორციელებენ უმეტესწილად დიზელ-გენერატორული დანადგარები. ქალაქის ქსელიდან დიზელ-გენერატორზე გადასვლისას ობიექტის ელექტროკვება წყდება მცირე დროით, სანამ გენერატორი შევა მუშა რეჟიმში და გადაირთვება ავტომატური გადამრთველი. ამ დროის შესამცირებლად დიზელ-გენერატორის ძრავები აღიჭურვება მუდმივი გათბობის და ზეთის ცირკულაციის მოწყობილობებით, რომლებიც უზრუნველყოფენ გაჩერებული ძრავების მუდმივ წამიერ მზადყოფნას. ასეთი სისტემის გამოყენებისას გენერატორზე გადართვა ხორციელდება რამდენიმე წამში. უფრო ეკონომიურ ვარიანტში, როდესაც დიზელ-გენერატორებს არ გააჩნია მსგავსი მოწყობილობები, დაქოქვის მერე უნდა ძრავი უნდა გაცხელდეს, სანამ დაიტვირთება. ამ შემთხვევაში ელექტროკვების გადართვას ჭირდება წუთები.
დიზელ-გენერატორების სიმძლავრე უნდა იყოს შერჩეული დასაცავი დატვირთვის შესაბამისად. რეკომენდირებულია, რომ დატვირთვა შეადგენდეს დიზელ-გენერატორის მაქსიმალური სიმძლავრის 30%-დან 75%-მდე. ნაკლებ დატვირთვაზე დიზელის ძრავი ზიანდება საწვავის წვის პროდუქტების დალექვისგან ცილინდრებში და სარქველებზე, სიმძლავრის სრულ დაკარგვამდე. სრულ დატვირთვაზე ხანგრძლივი მუშაობის შედეგად კი სწრაფად იწურება ძრავის რესურსი.
სტანდარტი ISO 8528 განსაზღვრავს დატვირთვის ტიპიურ პროფილებს დატვირთვის დროს. მწარმოებლები ჩვეულებრივ მიუთითებს თავისი პროდუქციის ნომინალურ სიმძლავრეს ამ პროფილებისთვის (Standby, Prime, Continuous). რთულ შემთხვევებში შესაძლოა სიმძლავრის ცვლილება დროში არ ემთხვეოდეს სტანდარტულ პროფილებს, ან მწარმოებელი მიუთითებს საკუთარ გამოთვლით დატვირთვას, რომელიც წარმოადგენს ტიპიური პროფილების კომბინაციას.ამის გარდა გასათვალისწინებელია პიკური დატვირთვები, როგორიცაა ელექტროძრავების სასტარტო დენები, განსაკუთრებით მძლავრი ტუმბოების ჩართვისას. სასტარტო დენების გარეშედაც მძლავრი დატვირთვების ერთიანად მიერთებაც წარმოადგენს საკმაოდ რთულ ამოცანას გენერატორის სიხშირისა და ძაბვის ავტომატური რეგულირების სისტემისთვის. მოხმარებულ სიმძლავრის ასეთმა ხტომებმა არ უნდა გამოიწვიონ დატვირთვის ავარიული გათიშვა სიხშირისა და ძაბვის დასაშვები ფარგლებს გარეთ გასვლის გამო. სიმძლავრის მკვეთრი ხტომების შესამცირებლად გამოიყენება საფეხურებრივი დატვირთვის ჩართვა და სხვა მეთოდები.
იმისთვის რომ გიზელ-გენერატორმა შეძლოს ხანგრძლივად კვებოს დატვირთვები ნებისმიერი ამინდის პირობებში, მას უნდა გააჩნდეს ადეკვატური გაგრილება, ხოლო იმისთვის, რომ გამონაბოლქვმა და ხმაურმა არ შეუქმნან გარემოს კრიტიკული შეფერხება. ამისთვის კრიტიკულია გენერატორის ადგილის სწორი განლაგება, მაყუჩის, გარსაცმელისა და ჰაერსადინარების სწორი შერჩევა.
საწვავის ავზის ზომა უნდა შეესაბამებოდეს დასმულ ამოცანას და უნდა ითვალისწინებდეს საწვავის შემოტანის დროს. საჭიროების შემთხვევაში უნდა იყოს დაყენებული დამატებითი გარე ავზი ან აგებული მიწისქვეშა საწვავის საცავი.
დიდი მნიშვნელობა ენიჭება გენერატორია ავტომატური სტარტის სქემას, ხოლო გენერატორების რეზერვირებისას - დატვირთვის გადართვას ძირითადი გენერატორის სარეზერვოზე. დიზელის მსხვილ ელექტროსადგურებში პარალელურად მუშაობს რამდენიმე დიზელ-გენერატორი. ასეთ სისტემებს ჭირდება სინქრონიზაციისა და დატვირთვის გადანაწილების სქემა.
საიმედოობის შენარჩუნებისთვის ექსპლუატაციის პერიოდში აუცილებელია ტარდებოდეს გენერატორების დატვირთვით ტესტირება. ყველაზე საპასუხისმგებლო ობიექტებზე სისტემაში რთავენ სატესტო დატვირთვის მოდულებს რათა იყოს საშუალება რეგულარულად ჩატარდეს დატვირთვითი ტესტები ისე, რომ არ იყოს საჭირო გენერატორის დატვირთვის მიღების მზადყოფნის დიდი ხნით შეწყვეტა.
უწყვეტი კვების წყარიები (UPS)
კრიტიკული აღჭურვილობის უწყვეტად ელექტრო-კვების ამოცანას ასრულებენ უწყვეტი კვების წყაროები. დიდი ობიექტებისთვის რამდენიმე მეგავატისა და მეტის მოხმარებით იყენებენ სხვადასხვა კონსტრუქციის დინამიურ UPS-ებს. ნაკლები სიმძლავრის ობიექტებისთვის მიზანშეწონილია სისტემები ქიმიური აკუმულატორებით (ტყვია-მჟავის ან ლიტიუმ-იონურებით) და დენის ელექტრონული გარდამქმნელებით ცვალებადიდან მუდმივზე და მუდმივიდან ცვალებადში - ინვერტორებით.
ძალური ელექტრონიკის სწრაფმა განვითარებამ და საიმედო, შედარებით იაფი, ინვერტორების შემუშავებამ განაპირობა ის, რომ დღეისათვის UPS-ების ძირითადი ტიპი დაფუძნებულია ორმაგი გარდაქმნის ტექნოლოგიაზე. ორმაგი გარდაქმნის UPS-ი შემავალი დენის სრულ სიმძლავრეს გარდაქმნის მუდმივ დენში, რომლიდანაც შემდგომში ხდება მოცემული სიხშირისა და ძაბვის ცვალებადი დენის სინთეზი, რის გამო დატვირთვას მიეწოდება სტაბულირი კვება და დატვირთვის გადართვა ბატარეებზე ხორციელდება ყოველგვარი წყვეტის გარეშე. მწარმოებლები ხშირად ახორციელებენ დამატებით რეჟიმებს დანაკარგების შესამცირებლად, სიხშირის შესაცვლელად და ა.შ.
კრიტიკული გამოყენების UPS-ებს გააჩნია ინტეგრირებული ელექტრონული ბაიპასი, რომელსაც მომენტალურად გადაყავს დატვირთვა UPS-ს შემავალ ძაბვაზე იმ შემთხვევაში, თუ ინვერტორი გამოვიდა მწყობრიდან ან UPS იმყოფება მომსახურებაზე. მძლავრი UPS-ები უმეტესწილად შედგებიან რამდენიმე დამოუკიდებელი ინვერტორული მოდულისგან, რომლებიც მუშაობენ პარალელურ რეჟიმში, ერთერთი მათგანის მწყობრიდან გამოსვლისას დანარჩენებს შეუძლია გააგრძელონ მუშაობა.
დიდი სიმძლავრეების დასაცავად UPS-ები შეიძლება გაერთიანდეს პარალელური სინქრონული მუშაობიშთვის.
უმეტესობა თანამედროვე UPS იძლევა ე.წ. „სუფთა სინუსოიდას“, ანუ ცვალებად დენს, მაქსიმალურად მსგავსს ფიზიკური გენერატორის მიერ გამომუშავებულს. მხოლოდ ყველაზე იაფ სეგმენტში დარჩა მოდელები, რომლებიც იძლევიან მართკუთხედ ან საფეხურებრივ პულსაციას, რაც მისაღებია გარკვეული ტიპის დატვირთვებისთვის.
უაღრესად მნიშვნელოვან ამოცანას წარმოადგენს აკუმულატორების სწორი შერჩევა. მცირე და საშუალო სიმძლავრის UPS-ში გამოიყენება შიდა ბატარეები. ამ შემთხვევაში მწარმოებლები აკომპლექტებენ UPS-ს „ორიგინალური“ აკუმულატორებით. მძლავრი UPS-სთვის იყენებენ გარე ბატარეებს, რომელთა აკუმულატორები განლაგდებიან ცალკე მდგომ კარადებში ან სტელაჟებზე. ამ შემთხვევაში არსებობს არჩევანი „ორიგინალურ“ აკუმულატორებსა და დამოუკიდებელ მწარმოებელთა აკუმულატორებს შორის (რომლებიც ხშირ შემთხვევაში აწარმოებენ „ორიგინალურ“ აკუმულატორებს UPS-ების მწარმოებლების დაკვეთით). ადეკვატური ღირებულების ხარისხიანი აკუმულატორების შერჩევისას აუცილებელია აკუმულატორების მოდელებისა და მწარმოებლების ტექნიკური რეპუტაციის გათვალისწინება.
აკუმულატორების მასივი უნდა იყოს დაპროექტებული კორექტულად, საჭირო დატვირთვის, ავტონომიურობის მოთხოვნის, ექსპლუატაციის ხანგრძლივობის, განლაგების პირობების გათვალისწინებით. ერთ წრედში შეიძლება თანმიმდევრულად იყოს შეერთებული 50 აკუმულატორი, რომელთა ჯამური ძაბვა აღწევს 600 ვოლტს, შესაბამისად პროექტში უნდა იყოს გათვალისწინებული ბატარეების მომსახურების უსაფრთხო პირობები.
ყველა ამ და მრავალი სხვა ამოცანის გადაჭრაში, რაც საჭიროა UPS-ების ხანგრძლივი და უსაფრთხო მუშაობისთვის, თქვენ დაგეხმარებიან ENCOS-ის კვალიფიცირებული სპეციალისტები. თავის მუშაობას ისინი იწყებენ კონკრეტულ ობიექტზე დამკვეთის მოთხოვნების დაზუსტებითა და ანალიზით. ეს იძლევა არჩევანის ოპტიმიზაციის შესაძლებლობას და, ხშირ შემთხვევაში, უფრო ეფექტური გადაწყვეტილების შეთავაზებას, ვიდრე იყო თავდაპირველ მოთხოვნაში.
