წინა სტატია ეხებოდა საშიშ და სამწუხაროდ, გავრცელებულ შეცდომას, კერძოდ, «კუნძულოვან დამიწებას».
ვნახოთ როგორ უნდა გაკეთდეს სწორად.
უსაფრთხოება უზრუნველყოფილია არა ცალკეული მოწყობილობით, არამედ მთლიანად ობიექტის დამიწების სისტემით. ასეთი სისტემების სწორი დიზაინი აღწერილია სტანდარტებსა და სახელმძღვანელოებში. ძირითადი ვარიანტები შემდეგნაირად არის ასახული: TN-S, TN-C, TN-C-S, TT და IT.
IT- ის ვარიანტი გამოიყენება სპეციალურ შემთხვევებში. მაგალითად, საოპერაციო ოთახებში, სადაც აუცილებელია დენის მიკროამპერული გაჟონვის არარსებობის გარანტია, რადგან ასეთი დენიც კი საშიშია, როდესაც არიან ღია გულთან კონტაქტში.
TT სისტემა შესაფერისია ისეთი პატარა ობიექტებისთვის, როგორიცაა აგარაკის, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ იგი მიერთებულია ძალიან გრძელი ელექტროგადამცემი ხაზით.
სისტემები TN-C, TN-S და TN-C-S ყველაზე გავრცელებულია. მათი საერთო სახელია «სისტემები ყრუ დამიწებული ნეიტრალით». ელექტრიკოსებს უყვართ საშინელი სიტყვების გამოყენება.
ამ სისტემებში აღჭურვილობის კორპუსები დაკავშირებულია მკვებავ ტრანსფორმატორთან ან გენერატორთან (გენერატორთან ყველა პოზიცია რჩება ზუსტად იგივე). მაგრამ ისინი დაკავშირებულია ნულოვან გამოსასვლელთან, რომელიც საიმედოდ არის დაკავშირებული დამამიწებელთან.

ამ სქემაზე ნაჩვენებია უკვე მოძველებული, მაგრამ მაინც გამოყენებადი TN-C სისტემა. მასში იგივე მავთული ატარებს როგორც სამუშაო დენის «ნულს», ასევე ფაზის კორპუსზე მოკლე ჩართვის ავარიულ «ზე-დენს». ამ გამტარის ( უწოდებენ PEN = PE + N, ანუ დამცავი მიწა + ნეიტრალური ) გამტარობა ბევრად უკეთესია, ვიდრე დამამიწებლისა (მილიომები ომ-ერთეულების საპირისპირო). დენი I1 მოკლე დროში ათასობით ამპერს აღწევს, რაც იწვევს F1 დამცავი ავტომატის თითქმის მომენტალურ მოქმედებას.

სხვათაშორის, ამ მილიწამში სხეულში ძაბვა არც კი იზრდება 230 ვ-მდე, რადგან ასეთი დენი «აჯერებს» ტრანსფორმატორს, რაც იწვევს ძაბვის დიდ ვარდნას.
მარტივია იმის შემჩნევა, რომ ამ სისტემას აქვს დიდი ნაკლი. თუ დაიწვა ნულოვანი გამტარი, ყველაფერი მაშინვე ძალიან ცუდად განვითარდება.

 

ყოველგვარი მოკლე ჩართვის გარეშე, «ნათურის გავლით», კორპუსი იღებს 230V პოტენციალს. თანაც გაყვანილობის ამ სეგმენტის ყველა მოწყობილობაზე.
ამ ნაკლიც დასაძლევად დაინერგა TN-S (S = separate) სისტემა. ამ სისტემაში დაცვისთვის გამოიყენება ცალკე სადენები, რომლებში ნორმალურ პირობებში შესამჩნევი დენი არ გადის. ამიტომ იმის ალბათობა, რომ ისინი გადაიწვებიან ან დაზიანდებაინ ელექტროქიმიური კოროზიით, გაცილებით დაბალია. გარდა ამისა, ამ სისტემის კაბელები შეიძლება იყოს გათიშული ერთმანეთისგან, მინიმალური სიფრთხილის ზომებით, საკონტროლო გაზომვებისთვის (მუშა „ნულის“ გამორთვა დასაშვებია მხოლოდ გამორთულ ობიექტზე).

ინდივიდუალური დამცავი კაბელის განიკვეთი უნდა იყოს ტოლი ფაზის ელექტროგამტარის განიკვეთის ქსელის მოცემული მონაკვეთისთვის. სპეციალური დიზაინის გაანგარიშების საფუძველზე დამიწების გამტარის განიკვეთი შეიძლება შემცირდეს ფაზის გამტარის კვეთის ნახევრამდე.

ეს სქემა გვიჩვენებს ნულის წყვეტას TN-S სისტემაში. სინამდვილეში, ნულის წყვეტა – ძალიან უსიამოვნო ავარიაა, განსაკუთრებით სამფაზიან ქსელში. ფაზების დისბალანსით გამოწვეულმა ძაბვის მატებამ შეიძლება დააზიანოს მოწყობილობები, მაგრამ ადამიანის პირდაპირი საფრთხე არ ემუქრება.

რეალურ ცხოვრებაში, ყველაზე ხშირად ახალ ობიექტებზე აშენებენ ამ სისტემების კომბინაციას TN-C-S. ტრანსფორმატორიდან შენობის მთავარ ფარზე დებენ ერთი PEN-სადენს. სქემის ამ ნაწილში, როგორც წესი, ელექტროსადენის კვეთი დიდია, ამიტომ კომბინირებული ელგამტარის საიმედოობა საკმარისია. ტრანსფორმატორიდან შენობამდე მანძილი დიდია. ამიტომ დანაზოგიც მნიშვნელოვანია. PEN-გამტარის წყვეტის სავალალო შედეგების თავიდან ასაცილებლად ხორციელდება განმეორებითი დამიწება შენობის გვერდით მდებარე დამამიწებელზე. ასეთი განმეორებითი დამიწების მოსაწყობად საკმარისია 25 მმ² კვეთის კაბელიც, ზუსტად იმიტომ, რომ დენი შემოიფარგლება დამამიწებლის წინააღმდეგობით.

ჩვენ განვიხილეთ დამიწების სისტემების ყრუ-დამიწებული ნეიტრალით დაყენების ზოგადი იდეები. თითოეულ რეალურ ობიექტს აქვს თავისი მნიშვნელოვანი მახასიათებლები. კონკრეტულ ობიექტში სისტემის სწორად შესრულების უზრუნველსაყოფად, უმჯობესია დაუკავშირდეთ ჩვენს კვალიფიციურ სპეციალისტებს.